Η ανθρώπινη αναπνοή αποτελείται σε χημικό επίπεδο από πολυάριθμες σύνθετες οσμές, μερικές εκ των οποίων ενδεχομένως είναι δυσάρεστες και ευθύνονται για το φαινόμενο της χαλίτωσης ή αλλιώς δυσάρεστης αναπνοής. Πολλές φορές, η δύσοσμη αναπνοή που παρατηρούν οι ασθενείς ιδίως τις πρωινές ώρες, τους οδηγεί στο να επισκεφτούν τον οδοντίατρο, με σκοπό να τους δοθεί μία λύση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν.
Μελετώντας την πολυπαραγοντική φύση της χαλίτωσης, αξίζει να σημειωθεί ότι προκαλείται από μικρά σωματίδια πτητικής φύσης με ασταθείς ιδιότητες που παράγονται είτε ενδοστοματικά είτε εξωστοματικά, χωρίς απαραίτητα να υποδηλώνουν ύπαρξη υποκείμενης παθολογικής κατάστασης. Μεταξύ αυτών, εντοπίζουμε ποικίλες ενώσεις του θείου, αρωματικές ενώσεις ή σύμπλοκα που περιέχουν άζωτο, αμίνες, λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας, αλκοόλες, αλειφατικές ενώσεις και κετόνες. Ως προς την ενδοστοματική χαλίτωση, ευθύνονται κυρίως οι πτητικές θειούχες ενώσεις (Volatile Sulfur Compounds) σουλφίδιο του υδρογόνου και μεθυλ-μερκαπτάνη οι οποίες και παράγονται από ορισμένα βακτήρια που διασπούν με μέθοδο ενζυματικής κατάλυσης τα αμινοξέα κυστεΐνη και μεθειονίνη. Σε κάθε περίπτωση, η ελλιπής στοματική υγιεινή αποτελεί πρόσφορο έδαφος για τα βακτήρια που προκαλούν άσχημη αναπνοή. Συγκεκριμένα, Gram αρνητικά και πρωτεολυτικά αναερόβια βακτήρια που ενδημούν τόσο στους περιοδοντικούς θυλάκους και στην ραχιαία επιφάνεια της γλώσσας ενοχοποιούνται για την χαλίτωση. Αυτά τα βακτήρια, αποδομούν οργανικά υπολείμματα όπως πεπτίδια και πρωτεΐνες του σάλιου και εκκρίνουν δύσοσμες ενώσεις.
Ανάμεσα στια αιτίες της πρωινής δυσάρεστης αναπνοής εντοπίζουμε την ύπαρξη υπολειμμάτων τροφής και οδοντικής μικροβιακής πλάκας τόσο στα δόντια όσο και στους βλεννογόνους του στόματος. Η φλεγμονή των μαλακών ιστών ή και του οστικού υποβάθρου των δοντιών που εκδηλώνεται ως ουλίτιδα ή περιοδοντίτιδα αντιστοίχως, επιβαρύνει την όλη κατάσταση οδηγώντας σε αύξηση πολυάριθμων μικροβιακών στελεχών. Διόγκωση του ουλικού φαινότυπου εξαιτίας λήψης φαρμάκων όπως η κυκλοσπορίνη (ανοσοκατασταλτικό), η διφαινυλιδαντοΐνη (αντι-επιληπτικό) και οι αναστολείς διαύλων ασβεστίου (αντι-υπερτασικά) συνηγορεί στην αδυναμία του ασθενούς να εφαρμόσει σωστά τους κανόνες στοματικής υγιεινής. Η ύπαρξη επίσης τερηδονικών βλαβών που δεν έχουν αποκατασταθεί επιβαρύνει την δυσοσμία του στόματος. Ο ρόλος του σάλιου είναι ιδιαίτερα κρίσιμος στην άσχημη αναπνοή μιας και το βράδυ με την κατάκλιση μειώνεται η ροή του σάλιου και ως εκ τούτου μειώνεται η καθαριστική δράση που προσφέρει καθώς τα μικρόβια επωφελούνται από την μειωμένη έκκρισή του. Σε περιπτώσεις ξηροστομίας ιδίως σε διαβητικούς ασθενείς, σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία, σε ασθενείς με υπόβαθρο αυτοάνοσου νοσήματος του στόματος ή σε ξηροστομικούς ασθενείς λόγω της επίδρασης φαρμακευτικής αγωγής, παρατηρούνται τα συγκεκριμένα προβλήματα.
Χαλίτωση εξωστοματικής αιτιολογίας συγκαταλέγεται μόλις στο 8% των περιπτώσεων, με συγκεκριμένα προβλήματα αναπνευστικής και γαστροοισοφαγικής αιτιολογίας, ηπατικές διαταραχές, ανωμαλίες αιματολογικής ή ενδοκρινικής φύσης και μεταβολικών συνδρόμων.
Θα σου αρέσει σίγουρα:
Διατροφικά προϊόντα όπως τα καρυκεύματα, το σκόρδο και το κρεμμύδι συμβάλλουν στην δύσοσμη αναπνοή ενώ αντίστοιχη επίδραση ασκούν το κάπνισμα, η συχνή κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και φαρμάκων όπως η δισουλφιράμη, οι αμφεταμίνες και οι φαινοθειαζίνες.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι έχουμε στη διάθεση μας αξιόπιστες μεθόδους μέτρησης και αξιολόγησης της χαλίτωσης, οπότε επαφίεται στον εκάστοτε κλινικό η σωστή παραπομπή του ασθενούς για την επίλυση του προβλήματος που αντιμετωπίζει. Τεχνικές όπως η οργανοληπτική μέτρηση (αξιολόγηση μέσω όσφρησης του εκπνεόμενου αέρα του ασθενούς) , η χρωματογραφία με ειδικό αέριο, η παρακολούθηση των σουλφιδίων που εκκρίνονται, η δοκιμασία BANA και στοχευμένοι χημικοί αισθητήρες καθιστούν εφικτή την διαφοροδιάγνωση μεταξύ αληθούς χαλίτωσης, ψευδο-χαλίτωσης ή χαλιτοφοβίας.
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
- Halitosis: From diagnosis to management, Bahadır Uğur Aylıkcı and Hakan Çolak, J Nat Sci Biol Med. 2013 Jan-Jun; 4(1): 14–23.
- What to do about halitosis, Scully C, Porter S, Greenman J.. BMJ. 1994;308:217–18.
- Halitosis: Could it be more than mere bad breath? Campisi G, Musciotto A, Di Fede O, Di Marco V, Craxi A. Internal and emergency medicine. 2011;6:315–9.
