Το πεπτικό σύστημα στον ανθρώπινο οργανισμό μπορεί να φιλοξενήσει τρισεκατομμύρια διαφορετικών μικροοργανισμών, όπως μικρόβια, πρωτόζωα, έλμινθες, μύκητες και ιούς, που όλα μαζί αποτελούν το μικροβίωμα (χλωρίδα) του εντέρου. Παρά τη μεγάλη ποικιλομορφία μεταξύ των μελών του μικροβιώματος, αυτά γενικά ταξινομούνται σε τέσσερα φύλα. Αναλυτικότερα υπάρχουν τα φύλα Actinobacteria, Bacteroidetes, Firmicutes και Proteobacteria. (Ursell LK et al, Nutr Rev 2012).
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας τα προβιοτικά είναι ζώντες μικροοργανισμοί με ευεργετική δράση στον ξενιστή (ανθρώπινο οργανισμό) όταν χορηγηθούν σε συγκεκριμένες ποσότητες (Frei R et al, Curr Opin Gastrenterol 2015).
Τα φύλα Actinobacteria και Proteobacteria μεταξύ άλλων βακτηριακών ειδών περιλαμβάνουν και τα Bifidobacteria spp και Lactobaillus spp γνωστά και ως προβιοτικά. Τα προβιοτικά μέσω προσκόλλησης στην επιφάνεια του εντέρου, οδηγούν σε προστασία του ξενιστή από τα παθογόνα μικρόβια. Έτσι αναπτύσσεται μια ευεργετική σχέση μεταξύ των μικροβίων αυτών (προβιοτικών) και του εντέρου.
Ωστόσο, κάτω από την επίδραση διαφόρων παραγόντων, όπως η υπέρμετρη χορήγηση αντιβιοτικών, η εμφάνιση στρεσογόνων συνθηκών και η εμπλοκή άλλων παραγόντων του ξενιστή, μπορεί να επέλθει διαταραχή αυτής της ισορροπίας. Πιο συγκεκριμένα, επικρατούν τα παθογόνα μικρόβια έναντι των ευεργετικών, μια κατάσταση που ονομάζεται δυσβίωση, με τελικό αποτέλεσμα τη διαταραχή της ευεξίας του ξενιστή και εκφράζεται συνήθως με συμπτώματα, όπως φουσκώματα, διάρροια και κοιλιακό πόνο.
Ο πιο σημαντικός παράγοντας διαταραχής του μικροβιώματος αποτελεί η χρήση των αντιβιοτικών που χρησιμοποιούνται ευρέως για την αντιμετώπιση δυνητικά επικίνδυνων βακτηριακών λοιμώξεων. Ωστόσο, είτε η άστοχη χρήση τους (απουσία καλλιέργειας-αντιβιογράμματος) είτε η χρήση τους για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια προστατευτικών μικροβίων και στην ανάδυση ανεπιθύμητων μικροβιακών πληθυσμών (Kumar Singh A et al, Nutrients 2019).
You'll also enjoy this!
Πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι η επίδραση των αντιβιοτικών στη διαμόρφωση της χλωρίδας του εντέρου είναι τόσο καθοριστική, καθώς αν χορηγηθεί αντιβιοτικό, ακόμα και σε ελάχιστες δόσεις, στα πρώτα χρόνια της ζωής, παρατηρείται καθυστερημένη ωρίμανση του μικροβιώματος και μακροχρόνιες αλλαγές τόσο στη σύσταση, όσο και στη λειτουργία του μικροβιώματος. Τέλος, έχει παρατηρηθεί ότι η χρήση αντιβιοτικών στην περίοδο κοντά στον τοκετό μπορεί να οδηγήσει σε επίμονες αλλαγές του εντερικού μικροβιώματος και σε αυξημένη επιρρέπεια των νεογνών σε φλεγμονές στην ενήλικη ζωή. (Abeles SR et al, Microbiome 2016, Li J et al, Sci Rep 2017).
Συμπερασματικά, παρά την πιθανή βλαπτική επίδραση των αντιβιοτικών στη μικροβιακή χλωρίδα θα πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι η χρήση τους θα πρέπει να γίνεται με αυστηρά κριτήρια και σε συνδυασμό με τη χορήγηση προβιοτικών.
