Ουρολοίμωξη στις γυναίκες: Τι είναι και πώς εμφανίζεται

Ο ορισμός της ουρολοίμωξης

Αποκαλείται ουρολοίμωξη η λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος. Το ουροποιητικό σύστημα περιλαμβάνει τους νεφρούς, τους ουρητήρες, την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η λοίμωξη αφορά το κατώτερο ουροποιητικό (ουροδόχος και ουρήθρα). Οι γυναίκες προσβάλλονται συχνότερα και παρουσιάζουν σε σημαντικό ποσοστό το πρόβλημα σε υποτροπιάζουσα μορφή.

Η λοίμωξη του κατώτερου ουροποιητικού μπορεί να είναι ενοχλητική ή επώδυνη ενώ η λοίμωξη των νεφρών ενδέχεται να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές. Συνήθως αντιμετωπίζονται με αντιβιοτικά ωστόσο αυτά δεν είναι απαραίτητα σε κάθε περίπτωση.

Ποια συμπτώματα παρουσιάζονται κατά την ουρολοίμωξη;

Δεν υπάρχουν πάντοτε συμπτώματα. Όταν υπάρχουν μπορεί να παρατηρηθεί:

• ισχυρή/επείγουσα επιθυμία για ούρηση
• κάψιμο κατά την ούρηση ιδίως στο τέλος της
• συχνουρία με μικρή ποσότητα ούρων κάθε φορά
• αίσθηση ατελούς κένωσης της ουροδόχου
• πόνος χαμηλά στο κέντρο της κοιλιάς που ίσως ανακουφίζεται προσωρινά με την ούρηση
• νυκτερινή ούρηση περισσότερες φορές από το σύνηθες
• αιματουρία, θολά ούρα ή σκούρα σαν “τσάι”
• πυρετός συχνά υψηλός με ρίγος
• πόνος στις νεφρικές χώρες ή κωλικοειδής που αντανακλά προς την ουροδόχο κύστη

Σε ηλικιωμένες ασθενείς η ουρολοίμωξη μπορεί να εκδηλώνεται με την εμφάνιση ή επιδείνωση προϋπάρχουσας ακράτειας ούρων, με ναυτία/έμετο ή με πτώση του επιπέδου συνείδησης.

Οι αιτίες της ουρολοίμωξης

Οι ουρολοιμώξεις προκύπτουν όταν βακτήρια εισέρχονται μέσω της ουρήθρας στην ουροδόχο κύστη, εγκαθίστανται και πολλαπλασιάζονται προκαλώντας συμπτώματα. Το πιο κοινό μικρόβιο που εμπλέκεται είναι το κολοβακτηρίδιο Escherichia coli, που φυσιολογικά αποικίζει τον γαστρεντερικό σωλήνα του ανθρώπου.

Η σεξουαλική επαφή αποτελεί παράγοντα κινδύνου για ουρολοίμωξη λόγω παράσυρσης βακτηρίων από το περίνεο προς την ουρήθρα και όχι επειδή το μικρόβιο μεταδίδεται από τον σύντροφο. Οι γυναίκες πάσχουν συχνότερα λόγω της ανατομικής τους κατασκευής. Η ουρήθρα βρίσκεται πολύ κοντά στον πρωκτό και λόγω του μικρού μήκους της, τα βακτήρια φτάνουν ευκολότερα στο εσωτερικό της ουροδόχου κύστης.

Ουρηθρίτιδα (φλεγμονή της ουρήθρας) μπορεί να προκύψει με τον ίδιο τρόπο (παράσυρση μικροβίων) αλλά και εξαιτίας σεξουαλικά μεταδιδόμενων μικροβίων όπως ο έρπης, η γονόρροια, τα χλαμύδια και το ουρεόπλασμα.

Παράγοντες κινδύνου στις γυναίκες για λοιμώξεις ουροποιητικού συστήματος

• σεξουαλική δραστηριότητα, εναλλαγή συντρόφων
• εμμηνόπαυση
• χρήση διαφραγμάτων στον κόλπο ή σπερμοκτόνων παραγόντων για αντισύλληψη
• απόφραξη από λιθίαση ή ανατομικά στενώματα στο ουροποιητικό που καθυστερούν την έξοδο των ούρων
• σακχαρώδης διαβήτης
• κύηση
• ανοσοκαταστολή
• ύπαρξη ουροκαθετήρα
• ιατρογενής επέμβαση στην ουροδόχο κύστη (χειρουργείο, κυστεοσκόπηση κ.λπ.)

Οι επιπλοκές που δημιουργούνται λόγω ουρολοίμωξης

Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι ουρολοιμώξεις θεραπεύονται και δεν προκαλούν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Σπάνια μπορεί να συμβούν τα παρακάτω:

• υποτροπές ουρολοίμωξης (δύο μέσα σε 6 μήνες ή τρεις σε ένα χρόνο)
• μόνιμη νεφρική βλάβη (“ουλή” στους νεφρούς)
• πρόωρος τοκετός σε περίπτωση που συμβεί στη διάρκεια της κύησης
• στένωση ουρήθρας
• σήψη, σηπτικό σοκ

Προλαμβάνοντας τη λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος

• Λήψη άφθονων υγρών, κυρίως νερού. Το νερό αραιώνει τα ούρα και προκαλεί αυξημένη διούρηση με αποτέλεσμα την απομάκρυνση των βακτηρίων, πριν αυτά εγκατασταθούν.
• αντιμετώπιση της κολπικής ξηρότητας που προκύπτει στην εμμηνόπαυση με ορμονικά ή μη σκευάσματα ανάλογα με την περίπτωση
• διατήρηση καλής υγιεινής στην ευαίσθητη περιοχή
• σκούπισμα από εμπρός προς τα πίσω μετά τη χρήση τουαλέτας
• ούρηση σύντομα μετά από σεξουαλική επαφή
• αποφυγή τοπικών αποσμητικών ή σαπουνιών που μπορεί να ερεθίζουν την ουρήθρα.
• λήψη συμπληρωμάτων, όπως η μαννόζη, φαίνεται ότι μπορεί να λειτουργεί τόσο προληπτικά όσο και θεραπευτικά.

Τι να αποφεύγεται στην ουρολοίμωξη

• υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και σακχαρούχων ποτών ή τροφών. Αυτά προκαλούν ερεθισμό στην ουροδόχο και πολλαπλασιασμό των μικροβίων.
• να μη γίνεται βιαστικά η ούρηση, πρέπει να επιτρέπεται η πλήρης κένωση κάθε φορά.
• αποφυγή συνθετικών στενών εσώρουχων και παντελονιών
• αποφυγή αρωματισμένων σαπουνιών ή ταλκ στην ευαίσθητη περιοχή
• αποφυγή προφυλακτικών χωρίς λιπαντικό και κολπικών διαφραγμάτων
• προτιμάτε το ντουζ παρά το μπάνιο σε γεμάτη μπανιέρα

Ποια είναι η θεραπεία της ουρολοίμωξης;

Συνήθως οι ουρολοιμώξεις αντιμετωπίζονται με τριήμερο σχήμα αντιβίωσης. Επίσης έχει προταθεί η λήψη μιας μόνο (υψηλής) δόσης αντιβίωσης.

Σε αρκετές περιπτώσεις η αύξηση της πρόσληψης νερού σε συνδυασμό με κάποιο σκεύασμα που περιέχει μαννόζη ή κράνμπερυ αποδεικνύεται αρκετή για την υποχώρηση των συμπτωμάτων και έτσι αποφεύγεται η συχνή λήψη αντιβιοτικών.

Στις υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις μπορεί να προταθεί η λήψη μικρής δόσης αντιβιοτικού καθημερινά συνήθως για έξι μήνες ή και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Σε ουρολοιμώξεις που ακολουθούν σεξουαλική επαφή μπορεί να λαμβάνεται πριν από την επαφή ή αμέσως μετά μία δόση αντιβιοτικού.

Ιδιαίτερο πρόβλημα αποτελούν οι περιπτώσεις όπου υπάρχουν έντονα συμπτώματα ουρολοίμωξης και οι ουροκαλλιέργειες βγαίνουν αρνητικές. Τότε θα πρέπει με την προσεκτική λήψη ιστορικού, την κλινική εξέταση, εργαστηριακές και απεικονιστικές μεθόδους να αποκλειστούν άλλα αίτια που προκαλούν παρεμφερή συμπτώματα και στη συνέχεια να αντιμετωπιστεί αυτή η «άτυπη» ουρολοίμωξη.

Συμπεράσματα

Οι ουρολοιμώξεις αποτελούν συχνό πρόβλημα υγείας των γυναικών. Η διατήρηση καλής υγιεινής στην ευαίσθητη περιοχή με ειδικά προϊόντα καθαρισμού και όχι με κοινά αφρόλουτρα, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης ή υποτροπής της δυσάρεστης και ενίοτε επικίνδυνης αυτής κατάστασης.

Η συστηματική λήψη συμπληρωμάτων διατροφής με βάση τη μαννόζη, φαίνεται ότι ελαττώνει την ανάγκη για χρήση αντιβιοτικών, δρώντας τόσο προληπτικά όσο και θεραπευτικά σε αρκετές περιπτώσεις.