Γυναικολογικά προβλήματα μετά τα 40: Τι πρέπει να γνωρίζετε

Η αναπαραγωγική ηλικία περιλαμβάνει διάφορα στάδια και η είσοδος στα 40 σηματοδοτεί για τις περισσότερες γυναίκες τη μετάβαση προς την περιεμμηνόπαυση, που αποτελεί την τελευταία φάση της αναπαραγωγικής ηλικίας πριν την εμμηνόπαυση. Η περιεμμηνόπαυση διαρκεί από λίγους μήνες έως αρκετά χρόνια και στην πλειοψηφία των γυναικών 3-4 χρόνια.

Οι διαταραχές της περιόδου αυτής οφείλονται κατά κύριο λόγο στις ορμονικές διαταραχές που με τη σειρά τους είναι αποτέλεσμα της σταδιακά επιδεινούμενης δυσλειτουργίας των ωοθηκών. Μετά τα 40 διαταράσσεται ο φυσιολογικός ρυθμιστικός μηχανισμός της έκκρισης των γυναικείων ορμονών. Η ελάττωση του αριθμού και της ποιότητας των ωαρίων προκαλεί διαταραχή της ωορρηξίας και ανώμαλη παραγωγή και διακύμανση ορμονών. Ως αποτέλεσμα, παρατηρείται απότομη πτώση ή και ανώμαλα μεγάλη αύξηση των επιπέδων των οιστρογόνων και ελαττωμένη παραγωγή προγεστερόνης.

Ωστόσο, κατά την περίοδο αυτή παρατηρείται μεγάλη διαφοροποίηση στα συμπτώματα αλλά και τη βαρύτητα και τη διάρκεια αυτών.

Τα συχνότερα προβλήματα στις γυναίκες μετά τα 40 περιλαμβάνουν:

Ανωμαλίες του κύκλου

Κλινικά η έναρξη της περιεμμηνόπαυσης σηματοδοτείται συνήθως με την εμφάνιση ανωμαλιών στον κύκλο. Τυπικά ο κύκλος γίνεται αρχικά πιο συχνός, ακολούθως επανέρχεται σταδιακά στην αρχική του συχνότητα και τελικά γίνεται πιο αραιός, μέχρι την οριστική διακοπή του κατά την εμμηνόπαυση. Ωστόσο, κάθε γυναίκα είναι ξεχωριστή και το τυπικό αυτό σενάριο μπορεί να διαφοροποιείται σημαντικά από γυναίκα σε γυναίκα.

Εξάψεις – νυχτερινές εφιδρώσεις

Υπολογίζεται ότι ποσοστό 35-50% των γυναικών μετά τα 40 ταλαιπωρείται από αιφνίδια επεισόδια έντονου αισθήματος ζέστης συχνά με συνοδό εφίδρωση. Οι εξάψεις αυτές διαρκούν τυπικά 5-10’ και εμφανίζονται τόσο κατά τη διάρκεια της ημέρας όσο και τον ύπνο. Η βαρύτητα και η συχνότητά τους μπορεί να διαφέρει σημαντικά.

Αιμορραγίες

Μετά τα 40 παρατηρείται έξαρση των παθήσεων που «θρέφονται» από τα οιστρογόνα. Σε αυτές τις καταστάσεις περιλαμβάνονται οι προκαρκινικές και καρκινικές αλλοιώσεις του ενδομητρίου, οι πολύποδες της μήτρας, τα ινομυώματα και η αδενομύωση της μήτρας. Κοινό σύμπτωμα των παθήσεων αυτών είναι η ανώμαλη και συχνά βαριά κολπική αιμορραγία.

Κοιλιακό πόνο

Στις γυναίκες μετά τα 40 εκδηλώνονται συχνότερα οιστρογονοεξαρτώμενες παθήσεις όπως είναι η ενδομητρίωση, η αδενομύωση και τα ινομυώματα της μήτρας, που τυπικά προκαλούν πόνο (στην περίοδο, στη σεξουαλική επαφή ή ανεξάρτητα κατά τη διάρκεια του κύκλου). Στην περιεμμηνόπαυση εμφανίζονται συχνά κύστες στις ωοθήκες που επίσης είναι αιτία κοιλιακού πόνου.

Κολπική ξηρότητα

Τα ελαττωμένα επίπεδα των οιστρογόνων σχετίζονται με ελάττωση της εφύγρανσης και ατροφία του κόλπου, προκαλώντας συχνά συμπτώματα ξηρότητας, καύσου, κνησμού και πόνου στην επαφή. Ως αποτέλεσμα οι γυναίκες χάνουν την σεξουαλική τους επιθυμία και  συχνά αποφεύγουν την επαφή.

Διαταραχές ύπνου

Παρατηρούνται σε ποσοστό 40% περίπου των γυναικών, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχουν εξάψεις και εφιδρώσεις κατά τη νύκτα. Το πρόβλημα του ύπνου ωστόσο είναι πολυπαραγοντικό και δεν αποδίδεται αποκλειστικά στις ορμονικές διαταραχές της περιόδου αυτής.

Διαταραχές διάθεσης

Ποσοστό 10-20% των γυναικών μετά τα 40 θα εμφανίσει κακή διάθεση, ευερεθιστικότητα και άλλες διαταραχές της διάθεσης. Αν και φαίνεται ότι ορισμένες γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στις ορμονικές διαταραχές που χαρακτηρίζουν την περιεμμηνόπαυση, ωστόσο οι μεταβολές αυτές ευτυχώς δεν αποτελούν αποδεδειγμένα αίτιο κατάθλιψης.

Δυσκολία συγκέντρωσης – διαταραχές μνήμης

Πολλές γυναίκες παραπονούνται για αδυναμία συγκέντρωσης και δυσκολίες στη βραχυπρόθεσμη μνήμη μετά τα 40. Στον εγκέφαλο υπάρχουν, όπως σε πολλά όργανα του σώματος, υποδοχείς των γυναικείων ορμονών και οι ορμονικές διαταραχές της περιεμμηνόπαυσης φαίνεται ότι επιδρούν αρνητικά στην εγκεφαλική λειτουργία.

Πονοκέφαλοι – ημικρανίες

Ασθενείς με συχνούς πονοκεφάλους ή ιστορικό ημικρανιών ταλαιπωρούνται συχνότερα από τα προβλήματα αυτά κατά τη μετάβασή τους προς την εμμηνόπαυση, κάτι που αποδίδεται στις απότομες μεταπτώσεις των επιπέδων των οιστρογόνων.

Αύξηση βάρους – επιβράδυνση του μεταβολισμού

Τα εντόνως αυξομειούμενα επίπεδα των οιστρογόνων ευθύνονται ως ένα βαθμό για την απότομη και ανεξήγητη αύξηση του σωματικού βάρους σε αρκετές γυναίκες μετά τα 40.

Προβλήματα αρθρώσεων και σκελετού

Τα ελαττωμένα επίπεδα των οιστρογόνων κατά το τέλος της αναπαραγωγικής ηλικίας σχετίζονται με πόνο και δυσκαμψία στις αρθρώσεις. Είναι επίσης γνωστή η συσχέτιση με την ελάττωση της οστικής πυκνότητας και την αύξηση του κινδύνου για οστεοπενία και οστεοπόρωση μετά την εμμηνόπαυση.

«Τα πάντα ρει και ουδέν μένει» κατά την Ηράκλειτο σοφία και η αναπαραγωγική λειτουργία της γυναίκας δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Ευτυχώς για τις περισσότερες γυναίκες η μετάβαση στη νέα αυτή φυσιολογική φάση της ζωής τους επέρχεται χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.  Είναι, ωστόσο, σημαντικό κάθε γυναίκα να γνωρίζει τις πιθανές διαταραχές που χαρακτηρίζουν την περιεμμηνόπαυση για να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά οποιοδήποτε πρόβλημα προκύψει την περίοδο αυτή.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Menopause transition and menopausal hormone therapy. Speroff’s Clinical Gynecologic Endocrinology and Infertility, 9^th ed, p581-750.
• Delamater et al. Management of the perimenopause. Clin Obstet Gynecol. 2018 September ; 61(3): 419–432.
• Kravitz HM, Joffe H. Sleep during the perimenopause: a SWAN story. Obstet Gynecol Clin North Am. 2011; 38:567–86.
• Cohen LS, Soares CN, Vitonis AF, Otto MW, Harlow BL. Risk for new onset of depression during the menopausal transition: the Harvard study of moods and cycles. Arch Gen Psychiatry. 2006; 63:385–90.