Τι είναι το σμήγμα;

Το σμήγμα είναι ένα παχύρρευστο υγρό, που αποτελείται από ένα μείγμα λιπιδίων, το οποίο αντιπροσωπεύει το 95% όλων των λιπιδίων του δέρματος που παράγονται από την τριχοσμηγματογόνο μονάδα. Αξίζει δε να σημειωθεί πως ακολουθεί μία  διαδρομή μέσα στον θύλακα της τρίχας. Η σύνθεση του στην επιδερμική επιφάνεια είναι η ακόλουθη: κυρίως τριγλυκερίδια και εστέρες, αλλά και ελεύθερα λιπαρά οξέα, σκουαλένιο, εστέρες χοληστερόλης, καθώς και στερόλες. Όταν η συγκέντρωση του σμήγματος είναι μειωμένη μιλάμε για ξηρό δέρμα, ενώ αντίστοιχα όταν η παραγωγή του είναι αυξημένη ορίζεται ως λιπαρό δέρμα ή σμηγματόρροια. Το έκκριμα αυτό βρίσκεται σε όλη την επιφάνεια του δέρματος, με εξαίρεση τις παλάμες και τα πέλματα. Στην πραγματικότητα, οι σμηγματογόνοι αδένες κατανέμονται σε όλο το σώμα, όχι όμως με ομοιόμορφο τρόπο.

Είναι σημαντικό για τη διατήρηση της ενυδάτωσης της κεράτινης στιβάδας, ενώ λειτουργεί και ως δίοδος για την μεταφορά της βιταμίνης Ε, η οποία με την σειρά της βοηθά στην προστασία του δέρματος από την οξείδωση και πρακτικά από την γήρανση. Προάγει δε ορισμένες ακόμα δραστηριότητες: λειτουργεί στεγανωτικά για το δέρμα, το κάνει πιο απαλό και σε μεγάλο βαθμό καθορίζει την οσμή του.  Η σύνθεσή του δύναται  να διαφέρει από άτομο σε άτομο και επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό από την περιβαλλοντική κατάσταση και από τις μεταβολές της θερμοκρασίας. Συνήθως το σμήγμα αυξάνεται κατά την άνοιξη, αλλά  και το καλοκαίρι. Καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν και ενδογενείς παράγοντες όπως τα ανδρογόνα, ιδίως η τεστοστερόνη και η διυδροτεστοστερόνη.

Χωρίς αμφιβολία  το σμήγμα συσχετίζεται και με την ακμή. Κατά την εφηβεία το δέρμα   χαρακτηρίζεται από διευρυμένους σμηγματογόνους αδένες. Σε συνδυασμό με την αυξημένη παραγωγή σμήγματος στην αντίστοιχη ηλικία δημιουργείται μία  περαιτέρω  φλεγμονή του σμηγματογόνου αδένα , προοδευτικά σχηματίζονται φραγμένοι πόροι και όλη αυτή η διαδικασία με την σειρά της επιτείνει τη σοβαρότητα της ακμής.

Η ποσότητα του σμήγματος που παράγεται κατά τη διάρκεια της ζωής ποικίλλει. Χαρακτηριστικά οι σμηγματογόνοι αδένες είναι ήδη ενεργοί το τελευταίο τρίμηνο της ενδομήτριας ζωής.  Mετά τη γέννηση και μέχρι την εφηβεία, η παραγωγή μειώνεται.  Aπό τη στιγμή της εφηβείας λαμβάνει χώρα μια αξιοσημείωτη επιτάχυνση. Η μεγαλύτερη έκκριση εμφανίζεται μεταξύ 15 και 35 ετών. Εν συνεχεία, η παραγωγή παραμένει σε γενικές γραμμές σταθερή μέχρι την εμμηνόπαυση για τις γυναίκες, ενώ αντίστοιχα στους άνδρες το ηλικιακό πλαίσιο κυμαίνεται περίπου στα 60 με 70 έτη.

Γιατί παρατηρείται λοιπόν έντονη λιπαρότητα στο τριχωτό της κεφαλής πολλών ανθρώπων; Είναι στην πραγματικότητα το αποτέλεσμα της υπερβολικής παραγωγής σμήγματος. Συνοπτικά οι πιο χαρακτηριστικοί παράγοντες που επηρεάζουν την συσσώρευση αυτή είναι: οι ορμονικές αλλαγές, το κλίμα, το υπερβολικό πλύσιμο και το άγχος. Καλό είναι λοιπόν να επιλέγουμε απαλά προϊόντα περιποίησης.

Η παραγωγή σμήγματος λοιπόν  διαφέρει από άτομο σε άτομο και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι αναγκαία η δερματολογική εκτίμηση για την ενδεδειγμένη θεραπευτική αντιμετώπιση. Όμως αξίζει να σημειωθεί ότι δεν είναι πάντα εφικτό να βρεθεί μια άμεση λύση στο πρόβλημα, επειδή τα αίτια συχνά είναι διαφορετικά.  Εν κατακλείδι είναι σημαντικό να επιλέγουμε προιόντα με σμηγματορρυθμιστική δράση που στοχεύουν στην αποσυμφόρηση των φραγμένων πόρων σε άτομα που εμφανίζουν έντονη λιπαρότητα στο δέρμα και στο τριχωτό.